گزارش بیمارگری جدایه‌ی بومی نماتد Steinernema feltiae روی مینوز گوجه‌فرنگی Tuta absoluta

نماتدهای بیمارگر حشرات Entomopathogenic nematodes (EPN) به‌عنوان انگل‌های اجباری، طیف وسیعی از حشرات را آلوده کرده و در بسیاری از برنامه‌های مدیریت تلفیقی آفات به‌عنوان آفت‌کش زیستی به‌کار گرفته می‌شوند. دو جنس Steinernema و Heterorhabditis (متعلق به راسته‌ی Rhabditida)، مهمترین گونه‌های نماتدهای بیمارگر حشرات را شامل می‌باشند. تأثیر جدایه‌ی بومی گونه‌یSteinernema feltiae (Filipjev, 1934) (شکل1) روی لاروهای سنین مختلف شب‌پره‌ی مینوز گوجه‌فرنگی (Tuta absoluta Meyrick, 1917)  بررسی شد. جدایه‌ی S. feltiae با استفاده از روش تله‌گذاری لاروهای سن آخر پروانه‌ی موم‌خوار،Galleria mellonella (Linnaeus, 1758)  (شکل 2) از خاک مزرعه‌ی یونجه واقع در استان تهران، شهرستان فیروزکوه جدا سازی شد. سپس برای به‌دست آوردن جمعیت کافی از نماتد مورد بررسی، نمونه‌های به‌دست آمده روی لاروهای سن آخر گالریا پرورش داده شد (شکل 3). بوته‌های گوجه‌فرنگی آلوده به شب‌پره‌ی مینوز از گلخانه‌های آلوده ورامین جمع‌آوری و سنین مختلف لاروی جداسازی شد. تعداد 10 عدد از لارو سنین مختلف به‌طور جداگانه در ظروف پتری قرار داده شد. برای هر تیمار 5 تکرار در نظر گرفته شد، لاروهای موجود در هر پتری با تعداد 1000 عدد لارو عفونت‌زای سن سوم نماتد، آلوده‌سازی شد و به‌مدت 96 ساعت در دمای 26-25 درجه‌ی سانتی‌گراد نگه‌داری شدند. تیمار شاهد نیز بدون اضافه کردن نماتد در نظرگرفته شد. با بررسی لاروهای تیمار شده با نماتد، مشخص شد که گونه‌ی S. feltiae توانسته است 100 درصد لاروهای مورد بررسی را در مدت 48 ساعت بیمار نموده و با گذشت زمان در نهایت سبب مرگ و میر آن‌ها شود. لاروهای بیمار ابتدا غیر فعال شده و بعد از 72 ساعت، تجمع لاروهای تغذیه کننده نماتد در سطح بدن لاشه‌ی لارو آفت قابل مشاهده بود (شکل 4). بعد از گذشت 96 ساعت لاروهای عفونت‌زای سن سوم و به‌تدریج نماتدهای نر و ماده نسل دوم نیز ظاهر شدند. این گزارش نشان می‌دهد که لاروهای پروانه‌ی مینوز گوجه‌فرنگی می‌توانند توسط نماتد S. feltiae انگلی شوند. لذا پیشنهاد می‌گردد مطالعات تکمیلی در این زمینه ادامه یابد.